Hoe gaan we straks weer open Gerdien Verschoor?

Wat betekenen de huidige vrijheidsbeperkingen voor Kamp Westerbork? Afgelopen dodenherdenking publiceerde het Herinneringscentrum een speciale podcast-uitzending, een nieuwe manier van herdenken via audio. We spraken directeur Gerdien Verschoor over de huidige situatie binnen de organisatie.

Wat is de huidige situatie?
Het Herinneringscentrum is gesloten, maar het kampterrein is openbaar, dus altijd open. In lijn met het landelijke beleid moedigen we bezoekers niet aan om te komen. Op het kampterrein zijn wel vrijwilligers aan het maaien, want dat gaat altijd door. Er zijn een paar medewerkers van facilitaire zaken aanwezig, bezig met achterstallig onderhoud en die houden een oogje in het zeil.

De meeste collega’s werken vanuit huis en als ze naar kantoor komen, dan mag er maximaal één medewerker per kamer aanwezig zijn. Mensen willen dolgraag naar het werk, onder andere vanwege de gezelligheid, maar het is ook méér dan dat. Mensen die in musea werken, voor hen is de collectie, de verhalen die we vertellen een deel van hen. Het is hun leven. 

Hoe gaan we straks weer open?
Daar denken we veel over na. Stiekem hopen we natuurlijk dat deze zomer er veel mensen in eigen land op vakantie gaan en dan naar ons komen, maar komen ze ook echt en durven ze weer musea in? En wat kunnen wij dan faciliteren in de anderhalve meter maatschappij?

We zijn natuurlijk ook heel erg ingesteld op scholen. Educatie is een van onze kerntaken, maar we zien voorlopig vast geen schoolklas verschijnen. Ook geven we rondleidingen over het kampterrein, maar dat kan niet met mensen op grote afstand van de rondleider en van elkaar. We zullen in elk geval zorgen voor goede plattegronden en andere informatie voor rondleidingen. Voor aangepaste audiotours hebben we vanwege de techniek meer tijd nodig. Ons bijkomende probleem is dat we als buren de Radiosterrenwacht hebben en daarom het gebruik van o.a. mobiele telefoons op het terrein niet is toegestaan.

Wat doe je in de tussentijd? Hoe benut je de vrijgevallen tijd?
Vreemd genoeg is er voor de meesten van ons geen vrijgevallen tijd, integendeel. Het is enorm druk. We hebben twee grote herdenkingen moeten afzeggen en dat neemt veel werk met zich mee. De afdelingen financiën en personeelszaken zijn druk in de weer met de nieuwe regelingen en alles wat er moet gebeuren voor de medewerkers. 

Niet voor iedereen is het makkelijk om te kunnen functioneren vanuit huis, bijvoorbeeld voor mensen met jonge kinderen. Zij moeten hun tijd verdelen tussen werk en onderwijs geven aan hun kinderen. 

Wat heel inspirerend is, is dat het een tijd is met heel veel ruimte voor ideeën. 

Onze afdeling educatie bijvoorbeeld, die wilden ontzettend graag de educatieconcepten vernieuwen. Daar zijn ze nu volop mee bezig, want daar is eindelijk tijd voor. En we starten de komende week met de Westerbork Academie voor het personeel. Dat wordt een onlinetraining, met name gericht op de nieuwe medewerkers en de mensen die de receptie en het museum café bemensen, dus die direct met publiek in contact staan en vaak vragen krijgen, waarop ze niet altijd de antwoorden weten. Er is bij ons zoveel kennis in huis en dit is het moment aan het werken aan manieren om die kennis ter beschikking van alle medewerkers te krijgen. Bovendien houden we hierdoor medewerkers van de receptie en het museumcafe, die echt niet vanuit huis kunnen werken, toch inhoudelijk aangesloten bij de organisatie.

Ook zijn we met andere middelen aan het werk gegaan. Zo maakten we voor het eerst een podcast, als alternatief voor de 4 mei herdenking die we helaas hebben moeten afblazen.

Omdat ik nu geen reistijd heb (drie uur per dag), heb ik tijd voor een extra project. Ik ben bij collega-directeuren aan het rondvragen over hoe zij hun leiderschap invullen in deze tijd, en leestips die ik daarover krijg aan het lezen.

Zie je kansen in de crisis?
Ik weet natuurlijk niet wat er gaat gebeuren. Gaan we straks, als dit allemaal achter de rug is terug naar ‘business as usual’ en laten we dit gewoon achter ons? Ik ervaar dit wel als een soort resetknop, het biedt de mogelijkheid om alles waar je mee bezig bent opnieuw bezien en te overdenken. Dat biedt kansen. Er komen veel ideeën uit de organisatie: de podcast voor de 4 mei herdenking, de Westerbork Academie. Welke ideeën kunnen we straks verduurzamen? Kunnen we bijvoorbeeld de Westerbork Academie straks voor een breed publiek beschikbaar maken? 

Er was eigenlijk nooit tijd omdat we altijd open zijn. Helemaal nu in dit herdenkingsjaar 2020 en we het juist enorm druk hadden met de extra activiteiten. Om juist nu te laten zien hoeveel kracht en gelaagde kennis er bij ons in huis is en dat ook in de toekomst neer te zetten, dat zie ik als de grootste kans. 

En een andere vraag: ervaren mensen nu meer dan ooit wat “vrijheid” betekent en krijgen onze verhalen daardoor een andere betekenis? Of dat een kans is, dat zal de toekomst uit moeten wijzen.

Wat heb je nodig (voor die kansen)? Nu en straks?
Ik wil absoluut niet te pessimistisch zijn, maar de financiële situatie is op dit moment echt héél erg zorgelijk. We zijn voor een groot deel afhankelijk van publieksinkomsten, maar verkopen nu geen kaartjes. We kunnen geen scholen ontvangen en we hebben ons gastsprekersprogramma stil moeten leggen. We hebben nu ook geen inkomsten uit de winkel en het museumcafé. En dat in een periode die de drukste tijd van het drukste jaar ooit had moeten worden vanwege het bevrijdingsjaar.

Dit geldt niet alleen voor ons. De Museumvereniging maakt zich grote zorgen en heeft berekend dat door deze crisis een kwart van de Nederlandse musea het einde van het jaar niet haalt. Wat we nodig hebben is het niet meerekenen van de subsidie bij de omzet. Dan zouden musea een groter beroep kunnen doen op de tijdelijke maatregel voor behoud van werkgelegenheid. Sinds vorige week vraagt de hele culturele sector ook om een overbruggingsfonds. Merkel heeft in Duitsland een enorm garantiefonds beschikbaar gesteld voor de culturele sector. Ik ben benieuwd wat Nederland gaat doen.

Van wie zou jij iets willen horen?
Ik wil een hart onder de riem steken van Ine Soepnel, eigenaar van de mooiste (en onafhankelijke) boekhandel van Nederland,  Van Someren & Ten Bosch in Zutphen.